विमान अवतरण गर्नुभन्दा ठिक अघि पाइलटले किन भनेका थिए ‘म आफ्नो निर्णय परिवर्तन गर्दैछु’ भनेर ?

बिमान दु’ र्घटनाको खबर सर्वत्र फैलियो ।पोखरा अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल जनवरी १ देखि सञ्चालनमा आएको हो ।

पूर्व र पश्चिम दुवै दिशाबाट यहाँ विमानहरू अवतरण गरिरहेका छन्। विमानलाई पूर्वबाट अवतरणका लागि रनवे–३० र पश्चिमबाट अवतरणका लागि रनवे–१२ प्रयोग गर्न भनिएको छ ।विमानस्थलका अधिकारीहरुका अनुसार दु’ र्घटनामा परेको विमान ‘भिजुअल फ्लाइट रुल्स’ (भीआरएफ) प्रविधि प्रयोग गरेर अवतरण गर्ने क्रममा थियो ।
पोखरामा आइतवार भएको विमान दु’ र्घटनाको कारण अन्तिम क्षणमा ‘ल्यान्डिङ प्याड’ परिवर्तन गर्नु थियो ? यो प्रश्न अहिले धेरैले उठाइरहेका छन् र यसको जवाफ जान्न धेरै उत्सुक छन् ।विमानस्थलमा अवतरण हुनुभन्दा ठिक अघि दुर्घटनाग्र’ स्त भएको विमानमा सवार कम्तीमा ६८ जनाको मृ’ त्यु भएको अधिकारीहरूले पुष्टि गरेका छन् ।

उक्त विमानमा चालक दलका सदस्यसहित जम्मा ७२ जना सवार थिए ।नेपाल सरकारले दु’ र्घटनाको छानबिन गर्न पाँच सदस्यीय आयोग गठन गरेको छ । अहिलेसम्मको अनुसन्धान र प्रत्यक्षदर्शीबाट प्राप्त जानकारी अनुसार ल्यान्डिङ प्याड (एयरस्ट्रिप) परिवर्तन गर्ने निर्णयमा सबैभन्दा बढी प्रश्न उठिरहेको छ ।

पोखरामा दु’ र्घटना भएको यति एयरलाइन्सको विमानले धावनमार्गबाट ​​२४ दशमलव ५ किलोमिटरको दूरीमा आएपछि ल्यान्डिङ प्याड परिवर्तन गरेको विमानस्थलका एक अधिकारीले जानकारी दिए ।अधिकारीका अनुसार क्याप्टेन कमल केसीको नेतृत्वमा विमान अवतरण गर्न अनुमति दिइएको थियो ।

त्यसबेलासम्म विमान र उडानमा कुनै समस्या देखिएको थिएन । तर अचानक विमानका पाइलटले एटीसीलाई भने, ‘म आफ्नो निर्णय परिवर्तन गर्दैछु ।’अधिकारीका अनुसार पाइलटलाई रनवे ३० मा अवतरण गर्न अनुमति दिइएको थियो तर उनले रनवे–१२ मा अवतरण गर्न अनुमति मागेका थिए ।अवतरणको स्वीकृति पाएपछि विमान ‘भिजिबिलिटी स्पेस’ मा आएको थियो ।

अर्थात्, यो कन्ट्रोल टावरबाट देख्न सकिन्थ्यो। यसै आधारमा एयर ट्राफिक कन्ट्रोलले १० देखि २० सेकेन्डमा विमान धावनमार्गमा अवतरण हुने अनुमान गरेको थियो ।नाम नछाप्ने सर्तमा विमानस्थलका एक ट्राफिक नियन्त्रकले बीबीसीलाई बताएअनुसार ‘टर्नका क्रममा विमानको ल्यान्डिङ गियर खोल्दा विमान ‘स्टल’ भयो र तलतिर जान थाल्यो ।’

उड्डयन शब्दावलीमा, ‘स्टल’ भनेको विमानले आफ्नो उचाइ कायम राख्न असफल हुनु हो। उक्त अधिकारीका अनुसार ‘कन्ट्रोल टावरबाट विमान स्पष्ट देखिन्थ्यो ।’पोखरा विमानस्थलका प्रवक्ता विष्णु अधिकारीले पनि आइतबार यहाँको मौसम सफा रहेको र सबै उडान नियमित भएको बताए ।

बीबीसीसँगको कुराकानीमा केही प्रत्यक्षदर्शीले अवतरणअघि मोड्ने क्रममा विमानले नियन्त्रण गुमाएको बताए ।बीबीसीले दु’ र्घटनाको बारेमा थप जानकारीको लागि धेरै प्रत्यक्षदर्शीहरूसँग कुरा गर्यो। उनीहरुका अनुसार यो सबै यति अचानक भएको थियो कि मानिसहरूले बुझ्न सकेनन्।

४३ वर्षीया कमला गुरुङले भनिन्, ‘मैले आफ्नो आँखा अगाडि विमान जलेको देखेँ ।’घरको कम्पाउण्डमा विमान दु’ र्घटना भएको घरीपाटन क्षेत्रकी कमला गुरुङ हुन् । विमानका झ्यालका टुक्रा, चियाका कप र जलेका सामान छरिएका छन् ।बीबीसीको नेपाली सेवासँगको कुराकानीमा केही प्रत्यक्षदर्शीले अवतरणअघि मोड्ने क्रममा विमानले नियन्त्रण गुमाएको बताए ।

बीबीसीले दु’ र्घटनाको बारेमा थप जानकारीको लागि धेरै प्रत्यक्षदर्शीहरूसँग कुरा गर्यो। उनीहरुका अनुसार यो सबै अचानक भएको हो कि मानिसहरूले बुझ्न सकेनन्।४३ वर्षीया कमला गुरुङले भनिन्, ‘मैले आफ्नो आँखा अगाडि विमान जलेको देखेँ ।कमला गुरुङ पोखराको घरीपाटन क्षेत्रकी हुन् जहाँ घरको कम्पाउण्ड नजिकै विमान दु’ र्घटना भएको हो ।

त्यहाँ विमानका झ्यालका टुक्रा, चियाका कप र जलेका सामान छरिएका छन् ।दु’ र्घटना देखेर बालबालिकाहरु डराएर घरभित्र पसेको कमला बताउँछिन् ।कमला गुरुङले भनिन्, ‘बिहान ११:३० बजेसम्म सबै सामान्य थियो, सधैँझैँ टेरेसमा बालबालिकासँग घाम ताप्दै थिएँ,

घरनजिकबाट आउने–जाने विमानको आवाज त सामान्य हो तर आइतवार बिहानै माथिबाट उडेको विमानको आवाज अरु दिनको भन्दा फरक थियो । मैले देख्दासम्म विमान खसेको थियो।”कमलाले यसअघि यस्तो भयानक विमान दु’ र्घटना कहिल्यै नदेखेको बताइन् ।

उनी भन्छिन्, “जब विमान खस्यो, निकै ठूलो आवाज आयो। त्यसपछि केही बेर धुवाँको कालो बादल मात्रै देखिन थाल्यो। हेर्दाहेर्दै आगोको ज्वाला निस्कन थाल्यो।”घटनास्थलबाट करिब २०० मिटर टाढा केही अग्लो घरहरू छन्। अर्का स्थानीय बासिन्दा बलबहादुर गुरुङले विमान ती घर भएको ठाउँमा दुर्घटना नहुनु ‘भाग्यशाली’ भएको बताए ।

गुरुङले थपे, “विमान एकदम तलबाट आएको थियो। खोँचतर्फ जाँदै गर्दा एक्कासी बम झैं विस्फोट भयो। वरपरको जंगलमा पनि आगो लाग्यो।”त्यसको केही समयपछि पोखरामा यति एयरलाइन्सको वि
भीआरएफ टेक्नोलोजी विमानका पाइलटहरूले सफा मौसममा उडान र अवतरण गर्न प्रयोग गर्छन्।“जब विमान पहिलो पटक सम्पर्कमा आयो, एटीसीले यसलाई रनवे-३० मा अवतरण गर्न अनुमति दियो तर २४.५ किलोमिटर नजिक आएपछि विमानले रनवे-१२ मा अवतरण गर्न अनुमति मागेको थियो,” अधिकारीहरूले भने।

विमानका पाइलटले एटीसीलाई भने, “म आफ्नो निर्णय परिवर्तन गर्दैछु र म पश्चिमबाट अवतरण गर्नेछु।” दु’ र्घटनामा नयाँ विमानस्थलको प्राविधिक पक्ष जिम्मेवार छ कि छैन भनी सोध्दा विमानस्थलका प्रवक्ता विष्णु अधिकारीले भने, ‘अहिले नै केही भन्न गाह्रो छ, विस्तृत अनुसन्धानपछि मात्र दुर्घटनाको कारण थाहा हुन्छ ।”

सरकारले पोखरामा भएको विमान दुर्घटनाको कारण पत्ता लगाउन पाँच सदस्यीय छानबिन आयोग गठन गरेको छ ।यससँगै हवाई दु’ र्घटना हुन नदिन सबै आन्तरिक वायुसेवा कम्पनीलाई उडान गर्नुअघि अनिवार्य प्राविधिक जाँच गर्न निर्देशन दिइएको छ ।बिबिसी