रोल्पा नगरपालिका वडा नं २ का यमबहादुर महरा वैदेशिक रोजगारीमा गएको केही महिनामै निधन भयो । बीस वर्र्षको कलिलो उमेरमा तीन र एक वर्षका दुई छोरी र श्रीमतीलाई छाडेर रोजगारीका लागि मलेसिया गएका महराको विदेशमा अचानक निधन भयो । घरको आर्थिक अवस्था कमजोर भएका कारण ऋण काढेर मलेसिया पुगेका महराको तीन महिनामा रातो बाकसमा शव नेपाल आयो । कलिला दुई छोरीको लालनपालन र विदेश जाँदाको ऋण तिर्न गाह्रो भएको पीडा श्रीेमती भावना वली व्यक्त गर्नुहुन्छ । सदरमुकाम लिवाङमा दुई छोरीलाई लिएर सँंगै बस्दैआउनुभएका भावनाले भन्नुभयो, “ सिलाइकटाइ गर्दै बच्चाहरु पालनपोषण गरेकी छु, बच्चाहरु ठूला हँुदै छन्, पढाइ खर्च पु¥याउनै गाह्रो छ ।”
साउदीको एक कम्पनीमा काम गर्दागर्दै विद्युतीय करेन्टमा परेर रोल्पा परिवर्तन गाउँपालिका –१ कुरेलीका २३ वर्षीय रामचन्द्र पुनको पनि गत असारमा मृतयु भयो । पुन काठमाडौ स्थित वाइड होराइजन ओभरसिज म्यानपावरबाट साउदी अरबको रियाद स्थित साउदी कार्पेट कम्पनिमा गएका थिए ।
उनि साउदी पुगेको ३१ महिना भएको थियो । गत जुन १६ तारिखका दिन कम्पनीको नियमित ड्युटीकै क्रममा मेसिन सफा गर्दा एक्कासि बिधुतिय लाइन स’र्ट भएर आगो लाग्दा उनि आ’गोमा ज’लेका थिए । पुनलाई अस्पतालले आइसियुमा राखेर उपचार गरेको थियो तर आ’गोले अधिक ज’लेको कारण उपचार असफल भएको हो । उनि परिवारको सबै भन्दा जेठो सन्तान थिए । घरको सबै आर्थिक भार उनको काँधमा थियो । अविवाहित रामचन्द्र पुनको परिवारमा बाबा वीर बहादुर पुन, आमा सम्जिता पुन र भाइ भुपेन्दर पुन, बहिनी मीना पुन हुनुहुन्छ ।
विदेश जाने युवाको सङ्ख्या घट्दै गए पनि निधन हुनेको सङ्ख्या भने घट्न सकेको छैन । महरा र पुन त रोल्पाका प्रतिनिधि पात्र मात्रै हुन् । स्वेदशमा रोजगारीको सम्भावना नभएपछि विदेश जान बाध्य युवा हरेक वर्ष रातो बाकसमा फर्कने गरेका छन् । आर्थिक वर्ष २०७५÷०७६ सम्म वैदेशिक रोजगारीका सिलसिलमा २९ जनाले खाडी मुलकमा ज्यान गुमाएका थिए । यसैगरी आव २०७६÷०७७ मा खाडी गएका पाँच जनाको निधन भएको जिल्ला प्रशासन कार्यालय रोल्पाले जनाएको छ ।
नेपालमा नै रोजगारी नभएर युवा विदेशिनुपरेको नेकपाका जिल्ला सचिव हरि घर्ती बताउनुहुन्छ । सरकारले युवालाई स्वरोजगार बनाउने कार्यक्रम ल्याएर उत्पादनमा लगाएमा मात्रै विदेशिने क्रम रोकिने उहाँको विचार छ । उहाँका अनुसार रोल्पाका धैरैजसो आर्थिक स्थिति कमजोर भएका युवा वैदेशिक रोजगारीमा छन् । तेस्रो मुलुक गएका मात्र नभएर भारतबाट आएकालाई पनि पहिचान गरी आर्थिक अवस्था कमजोर रहेका परिवारलाई राहतको व्यवस्था गर्नुपर्नेमा उहाँले जोड दिनुभयो ।
द्वन्द्वकालमा बढी पीडित, शिक्षाको अवसरबाट टाढा रहेका र नियमित पढ्न जानबाट वञ्चित अधिकांश युवा राहदानी लिन आउने गरेको सहायक प्रमुख जिल्ला अधिकारी नवराज शर्माले जानकारी दिनुभयो । बंैकमा खाता खोलेका ३१ मृतकका आफन्तले राहत पाइरहेको समेत शर्माले बताउनुभयो । “कतिपयको खाता खोल्न बाँकी नै रहेको छ”, उहाँले भन्नुभयो ।
गरीबी र अशिक्षाका कारण विदेशिन बाध्य रोल्पालीमध्ये अधिकांशले अदक्ष श्रमिकका रुपमा जोखिमपूर्ण काम गर्दै आएका छन् । जोखिमपूर्ण कामकै सिलसिलामा हरेक वर्ष ठूलो सङ्ख्यामा तन्नेरीहरु निधन , घाइते र अङ्गभङ्ग भएर स्वदेश फर्किने गरेका छन् । यसरी विदेशिनेमध्ये अधिकांश १८ देखि ३० वर्ष उमेर समूहका रहेको जिल्ला प्रशासन कार्यालयले जनाएको छ ।
जिल्लामा कुल दुई लाख २४ हजार ५०६ जनसङ्ख्या रहेकामा करीब ४० हजार युवा वैदेशिक रोजगारीका लागि भारतलगायत तेस्रो मुलुक जाने गरेका छन् । विश्वभर फैलिएको कोरोना भाइरसका कारण भारतबाट हालसम्म दुई हजार २७३ र वैदेशिक रोजगारीका लागि तेस्रो मुलुक पुगेका २४३ जना जिल्लामा फर्किसकेका छन् । यसरी विदेश जानेमध्ये १५ प्रतिशत महिला रहेको बताइएको छ । शुरुआतमा पुरुष मात्र विदेश जाने गरेकामा पछिल्ला दिनमा महिलासमेत जान थालेका छन् । घरमा कमाइ गर्ने पुरुष नभएका परिवारबाट महिलासमेत विदेश गएर काम गर्न बाध्य छन् ।
प्रतिक्रिया